AFAZJA

Uszkodzenie mózgu niezależnie od tego, jaka jest jego przyczyna, to wielki wstrząs dla człowieka.

Afatyczne zaburzenia mowy

Akt mowy ustnej składa się z łańcucha artykulacji – delikatnych i łatwo się zmieniających. Mówienie wymaga wyczucia właściwej kolejności dźwięków i umiejętności ich rozumienia. Gdy ta czynność zostaje zaburzona mowa jest nieczytelna i niezrozumiała. To czy potrafimy mówić, pisać, czytać, rozumieć zależy od prawidłowego funkcjonowania naszego ośrodkowego układu nerwowego, najważniejszą rolę odgrywa mózg. Prawidłowa funkcja mózgu stanowi niezbędny warunek prawidłowej aktywności człowieka. Przyczyny utraty mowy mogą być różne, ale do najczęstszych należą udary mózgowe, czyli przerwanie dopływu krwi do pewnych okolic mózgu, np. w powodu pęknięcia naczynia krwionośnego i wylewu krwi, zatkania tętnicy zakrzepem oraz zniszczenie tkanki nerwowej przez urazy czaszki, nowotwory, ropnie, różnego rodzaju wirusy np.: wirus opryszczki. Bezpośrednio po wystąpieniu uszkodzenia mózgu i w ciągu pierwszych dni, zwykle występuje utrata świadomości, następnie bóle głowy, mdłości, niedowład lub porażenie jednej połowy ciała, utrata mowy i rozumienia.
Uszkodzenie mózgu może wywołać również zaburzenia pamięci, uczuć, procesów myślowych, zaburzenia ruchów bardziej złożonych (apraksja), zaburzenia w analizie bodźców zewnętrznych (agnozje wzrokowe, słuchowe i inne), zaburzenia czucia (dotyku, bólu, temperatury), zaburzenia orientacji przestrzennej, zaburzenia w czytaniu i pisaniu, w operowaniu liczbami (akalkulia). Wszystkie wyżej wymienione objawy związane z uszkodzeniem mózgu prowadzą do afazji.

Klasyfikacja afazji

Termin AFAZJA ("a" z greckiego - nie, "fasis" - mowa) - jest to zaburzenie mowy polegające na częściowej lub całkowitej utracie umiejętności budowania i percypowania tekstów słownych w następstwie mniej lub bardziej rozległego ogniskowego uszkodzenia ośrodków mowy dominującej półkuli mózgu.

Istnieje wiele klasyfikacji afazji, u podstaw których leży funkcjonalne podejście do jej badania. Wśród nich na uwagę zasługuje podział A. R. Łurii (1976). Autor zakłada, że anatomiczno-fizjologicznym podłożem mowy jest układ współdziałających, zróżnicowanych struktur mózgowych. W zależności od części tego układu, która uległa uszkodzeniu, wyodrębnia on następujące typy afazji:

1. afazja ruchowa kinestetyczna (aferentna, dośrodkowo - ruchowa), wywołana uszkodzeniem zakrętu zaśrodkowego lewej półkuli mózgu;
2. afazja ruchowa kinetyczna (eferentna, odśrodkowo - ruchowa), wywołana uszkodzeniem okolicy Broca;
3. motoryczna dynamiczna, gdy uszkodzenie obejmuje lewą okolicę czołową (ku przodowi) od okolicy Broca;
4. akustyczno-gnostyczna (sensoryczna), związaną z uszkodzeniem okolicy Wernickego;
5. akustyczno-mnestyczna, gdy uszkodzeniu ulega lewy płat skroniowy w pobliżu okolicy Wernickego;
6. semantyczna, gdy uszkodzenie obejmuje okolicę pogranicza płata skroniowo-ciemieniowo-potylicznego.

W praktyce neurologicznej i neurologopedycznej stosunkowo dużą popularność zyskała również klasyfikacja, która powstała na podstawie klinicznej analizy zespołów zaburzeń mowy. Klasyfikacja afazji przedstawia się następująco:

1. afazję głównie - ekspresyjną (ruchową) — dającą trudności przede wszystkim w mówieniu,
2. afazję głównie - impresyjną (czuciową) — kiedy zaburzenie przejawia się przede wszystkim w rozumieniu wypowiedzi,
3. afazję ekspresyjno - impresyjną (mieszaną) — kiedy zaburzenia dotyczą w równej mierze mówienia i rozumienia wypowiedzi,
4. afazję amnestyczną - dającą wybiórcze zaburzenia nazywania,
5. afazję globalną (całkowitą, totalną) — kiedy zarówno mówienie, jak i rozumienie wypowiedzi jest całkowicie "zniesione".

Uszkodzenie mózgu niezależnie od tego, jaka jest jego przyczyna, to wielki wstrząs dla człowieka. Gdy minie okres tzw. ”ostry”, w którym chory jest nieprzytomny, zaczyna kształtować się u niego coraz pełniejsza świadomość własnego stanu. Musi stanąć wobec faktu, że jego kończyny nie są sprawne, nie potrafi czytać, mówić, pisać, nie rozumie co się do niego mówi. Pojawia się wtedy uczucie niepokoju, strachu i niepewności. Niemożność powrotu do pracy, do prowadzenia życia sprzed choroby, ograniczenie kontaktów z ludźmi, trudności w czytaniu prasy, książek, nie rozumienie audycji radiowych itd. , powodują, że chory z uszkodzeniem mózgu staje się inwalidą. Inwalidztwo to nie jest jednak nieodwracalne. Im szybsze przeprowadzenie badań neurologopedycznych, postawienie diagnozy i przygotowanie odpowiedniej terapii prowadzi do znacznej poprawy w zakresie zaburzonych czynności. Dzięki rehabilitacji dochodzi - w wielu wypadkach - do ich całkowitej odbudowy. Co jest dużą szansą do powrotu chorego do normalnego życia, łagodzi poczucie wyobcowania i izolacji. Praca z chorym musi spełniać określone kryteria. Winna być planowana, systematyczna i oparta na przesłankach naukowych.

www.neurologopeda.rybnik.pl

Biografia:
M. Pąchalska: Afazjologia
D. Kądzielowa: Rehabilitacja chorych z afazją
E.M. Skorek: Z logopedią na ty