Ćwiczymy palce

Ostatnie badania dowodzą ścisły związek pomiędzy zdolnościami motorycznymi, a mową dziecka. Z badań tych wynika, że rozwój zdolności motorycznych stwarza warunki wstępne dla wielu procesów psychologicznych, głównie rozwoju mowy i języka.

Kiedy stymulujemy rozwój motoryki poprzez gry i zabawy paluszkowe, wpływamy pozytywnie na rozwój mowy i języka. Niezwykle cenne są ćwiczenia, które skupiają się na zróżnicowanych ruchach palców. Ponieważ rozwój zdolności motorycznych ma pozytywny wpływ na rozwój mowy. Ćwiczenia rąk, ramion i palców są korzystne dla wszystkich dzieci, a szczególnie pomocne dla tych z zaburzeniami mowy i języka. W związku z tym włączenie ćwiczeń palców i rąk do terapii logopedycznej i innych programów wczesnej interwencji są niezbędne.

Rozwinięcie zdolności motorycznych i koordynacji wzrokowo-ruchowej wymaga czasu i praktyki. W czasie gdy dzieci rozpoczynają naukę w szkole, mięśnie rąk i nadgarstków są wciąż relatywnie słabe, a zdolności motoryczne nie są w pełni rozwinięte. Mimo to właśnie w tym wieku szkoły zaczynają stawiać wysokie wymagania w zakresie nauki pisania. To dlatego dzieci narzekają na ból rąk i zmęczenie.

Dlatego też, zanim dziecko zacznie pisać - ręka powinna być przygotowana do używania różnorakich przyborów (ołówek, kredka, pióro, itp.) , nim przybory te wprowadzimy, a pismo dziecka skorzysta, powinni zadbać o to sami. Możemy systematycznie ćwiczyć sprawność palców i rąk u dzieci, nie wyręczając ich ze wszystkich czynności życia codziennego. Zdolności motoryczne wymagają używania małych mięśni kontrolujących rękę, palce i kciuk przy wykonywaniu precyzyjnych zadań, np.: chwytanie, ubieranie się, jedzenie, wiązanie, cięcie, odrysowywanie, przekręcanie, nawlekanie, sklejanie, odbijanie i machanie, turlanie przedmiotów, rzucanie, odsuwanie, stukanie i przyciąganie, wyjmowanie i wkładanie, rozciąganie, składanie, przelewanie.

Kluczową rolę w rozwoju sprawności motorycznej odgrywa wczesna interwencja, która jest adresowana nie tylko do pedagogów ale do samych rodziców. Program „Gimnastyka paluszków”- to przyjemne ćwiczenia i zabawy mające na celu pomoc małym dzieciom w rozwinięciu sprawności manualnej i umiejętności językowych, które są niezbędne do odniesienia sukcesów w szkole.

Gimnastykę palców możemy zacząć z dziećmi od rymowanek, piosnek czy gier paluszkowych, które są częścią naszego folkloru, naszym językowym dziedzictwem. „Gimnastyka paluszkowa” zawiera zarówno ruch, jak i rym. Ponieważ doświadczenie potwierdza, że połączenie rymu i ruchu palców odnosi lepsze edukacyjne efekty, niż tylko ruch lub tylko wiersz, każdemu ćwiczeniu palców i ręki towarzyszy krótki wierszyk. Rytmiczna recytacja pomaga dzieciom koordynować mowę z ruchem oraz organizować i regulować mowę i ruch. Jest to bardzo użyteczny sposób, by zachęcić do koncentracji uwagi i zapamiętywania. Wierszyki przyciągają uwagę dziecka, a rytm i powtarzająca się krótka treść wiersza wywołują u dzieci silne reakcje emocjonalne - śmiech. Dziecko chętnie przyłącza się i powtarza (małe dzieci próbują naśladować ruchy palców i treść wiersza) je wielokrotnie. Ruch i mowa wspierają się nawzajem, ułatwiając dziecku zapamiętanie kolejności ruchów palców. Ruch palców pomaga regulować mowę, czyniąc ją klarowniejszą, głośniejszą i bardziej wyrazistą.

25 NAJWAŻNIEJSZYCH KORZYŚCI z „GIMNASTYKI PALUSZKÓW”:

1. Poprawianie komunikacji, języka i umiejętności czytania i pisania.
2. Budowanie bezpiecznego fundamentu do szybkiego, płynnego pisania.
3. Wzbogacanie języka i poszerzanie słownictwa.
4. Wspieranie rozwoju samoregulacji, skoncentrowanej uwagi i zapamiętywania.
5. Rozwijanie umiejętności społecznych i komunikacyjnych.
6. Poprawianie koordynacji wzrokowo-ruchowej.
7. Nabywanie i rozwijanie sprawności manualnej.
8. Usprawnianie chwytania i umiejętności kontrolowania przyboru do pisania.
9. Poprawianie postawy, wzmacnianie mięśni górnej części ciała, pleców i szyi.
10. Wzmacnianie siły nadgarstka, elastyczności i stabilności.
11. Wspieranie kontroli motorycznej i zróżnicowanych ruchów palców.
12. Wzrost umiejętności rozdzielania palców i poruszania każdym z nich niezależnie.
13. Wspieranie świadomości przestrzennej i rozwijanie orientacji przestrzennej.
14. Zmniejszanie napięcia i relaksowanie napiętych mięśni palców.
15. Rozwijanie zdolności przestrzegania instrukcji słownych.
16. Zachęcanie do dokładnego naśladowania ruchów.
17. Poprawianie pamięci sekwencyjnej.
18. Promowanie uważnego słuchania i aktywnego uczestnictwa.
19. Wzmacnianie poczucia rytmu.
20. Wspieranie rozwoju wyraźnej artykulacji i ekspresywnego mówienia.
21. Wzmacnianie reagowania dziecka na wiersze i historyjki poprzez gesty i ruch.
22. Zwiększanie pewności siebie i poczucia własnej wartości.
23. Stymulowanie kreatywności i wyobraźni.
24. Sprzyjanie radosnemu empirycznemu uczeniu się.
25. Sprzyjanie nawiązywaniu kontaktów, współpracy i poczuciu przynależności.

Bibliografia: G. Dolya, J. Holder: Gimnastyka paluszkowa
Materiały szkoleniowe z konferencji: „Gimnastyka paluszkowa a rozwój umiejętności motorycznych i językowych dziecka”